Tākihi hou: te ara mai i te tūhuratanga pūtau tātā hou ki te pūkahakoiora tākihi

Published 8 November 2018

He mahi hira tā ngā tākihi mō te oranga, ā, he tātari me te whakahou i te toto. He tino nui te pānga mai o ngā mate tākihi i Aotearoa, ā, ko te Māori me ngā iwi o Te Moananui-a-Kiwa e tino pāngia ana. E tino hiahiatia ana kia hangaia ngā haumanu hou hei whakamaimoa i te mate tākihi. Ko tētahi ara pea ko te whakamahi i ngā pūtau tātā hei whakahou anō i ngā tākihi mō ngā tūroro. Engari, me mārama ake tātau he pēhea nei te ahu mai o ngā tākihi i roto i tētahi kukune hei waihanga i tētahi pūnaha mō te pūkahakoiora i ngā tākihi hou.

I te whanaketanga kukune, heke ai ngā pūtau tātā rerekē mai i ngā hanganga whanaketanga tauwhāiti ki ētahi atu wāhi hei waihanga i ngā whēkau rerekē e kitea ana i roto i te tangata pakeke. Mai i ngā rangahau e hoki ana ki ngā tau 150 ki mua, ko te pōhēhē i te mōhio tātau i ahu mai ngā pūtau tātā tākihi i roto i te kukune tipu. Engari, kua kitea e te Ahorangi Tuarua a Alan o Te Whare Wānanga o Tāmaki Makaurau tētahi pūtake hou mō ngā pūtau tātā tākihi i roto i tētahi atu wāhanga o te kukune. Mā te whakamahi i te zebrafish hei tauira, i whakaaturia e ia ka taea e ēnei pūtau i kitea inātatanei te hanga kikokiko whai take hou ina whakawhitia ki roto i ngā takihi hou. 

Kua whakawhiwhia a Ahorangi Tuarua Davidson ki tētahi takuhe Pūtea a Marsden hei tautuhi i ēnei pūtau tātā tākihi mai i te zebrafish. Ka whakamahia e ia ngā tikanga rāpoi ngota ki te tātari i te ahunga mai i roto i ngā kukune tipu me te whakatau i te rerekē ki ētahi atu taupori pūtau tātā. He mea hira kia tino mārama ki ēnei pūtau rerekē mō te whakatau mēnā taea ēnei te whakamahi hei waihanga i ngā haumanutanga hou mō ngā tākihi tangata.