Kei maumahara tātau

Published 8 November 2018

I te tau 2015, i arohia mai te karanga a ngā ākonga o te Kāreti o Ōtorohanga kia tū he rā ā-motu hei whakamaumahara ki Ngā Pakanga Whenua o Aotearoa. E ai ki tā rātau petihana he nui ake te mōhiotia me te whakamaharatia o ngā pakanga i tū ki tāwāhi tēnā i ērā i tū ki tō tātau ake whenua. He aha i whakamaumaharatia ai ētahi pakanga engari ka warewarehia ētahi? Kei a wai te mana ki te whakatau ko ēhea ngā kōrero hei whakaputa mō tō tātau hītori?

I roto i tēnei kaupapa hou a Te Pūtea a Marsden, ka hōpara a Ahorangi Tuarua Joanna Kidman o Te Whare Wānanga o Te Ūpoko o Te Ika a Māui me Tākuta Vincent O'Malley o HistoryWorks i te āhua o te whakamaumahara, te wareware rānei i Ngā Pakanga Whenua o Aotearoa e ngā rōpū rerekē i roto i te wā. Ka whakakotahitia e rāua ngā rangahau pūranga tawhito, mātauranga ahurea me te hīkoi hei tirotiro i ngā pūmahara taupatupatu o ngā tohetohe i roto i ngā iwi Māori me te iwi whānui o Aotearoa. E aro ana ki ngā pakanga i Waikato, Tūranga me Toi Moana, ko te pātai a te rōpū he pēhea te tuku i ngā kōrero o ngā pakanga i roto i ngā reanga, ā, me te āhua o te whakaawe i ngā tuakiri rōpū o ēnei rā.

E tohu ana te kōrero a te Māori, 'Me huri whakamuri, ā, ka titiro whakamua', arā, mā te mōhio ki ngā āhuatanga o mua ka mārama ki te ao anamata. Mō te whakahoanga tūturu me te whakawhitiwhiti ahurea me mārama ki ngā pūmahara rerekē mō ngā tino wā hira i Aotearoa i ngā rā o mua, ā, he pēhea te whakaawe a ēnei pūmahara i ngā kōrero ka kōrerohia e ngā reanga e heke iho. Ko te whāinga o te kaupapa he āwhina i te iwi o Aotearoa kia pai ake te maumahara, whakamaumahara me te manaaki i tō tātau hītori o mua.