Explore as a

Share our content

He Rau Tauwhiro: Te wāhi mō te kaitiaki i ngā ao o te Māori i ēnei rā

IMG 2847Resized

Marjorie Lipsham (photo supplied).

> English

He Rau Tauwhiro: Te nohonga o te kaitiaki i ngā ao o te Māori i ēnei rā', he whaiwhai i aku mahi tohu kairangi mō te kaitiakitanga (Beverland 2022). I tō mātou taiao, e ai ki te kōrero he poutiriao te kaitiaki, he whanaunga ā whakapapa nei ki te Māori. He manu tōna āhua, he maunga, he awa, he taniwha, he atua, he tūpuna, me ētahi atu āhuatanga pēnei i te rākau. E aro ana ki ngā mea ehara i te tangata, ko tētahi whāinga nui o taku rangahau he uiui i te wheako o te Māori me ana mōhiotanga mō te kaitiaki, ā, he aha ōna mōhiotanga mō te taiao. Te whakamahi i ngā tino tikanga ki te rangahau, hei tā ngā kaiuru i taku rangahau ka waiho e te kaitiaki he tohu (tohutohu, kōrero) e ārahina ai tētahi e pā ana ki te haumarutanga, hauora me te haumarutanga me te āwhinatanga i te taiao. I kitea e tēnei kaupapa ētahi atu āhuatanga ka whakaaro ana ki te nui, ki te pāpātanga hoki o ngā kaupapa ā-āhuarangi o ēnei rā puta noa i Aotearoa. Hei tā ngā taunakitanga ā-waha, kua wānanga te iwi mō te wāhi o te kaitiaki mai i ēnei kaupapa, ā, he aha tōna uho ki te tautuhi i te hauora me te haumarutanga. Hei tauira, i Kauwhata me Rangitaane, kei reira ahau e noho ana, kua rere ngā kōrero e pā ana ki te Atua Wahine, Parawhenuamea me ētahi taniwha o te rohe nei, ka mutu, kei te wānanga rātou he aha tōna hiranga ānamata, kia pai ake ai te kite i te tohu e pā ana ki te huarere me ētahi atu tohu ka kitea nā ēnei kaitiaki, pēnei i ngā rerekētanga i te takiwā o tōna iwi. Te aro ki ngā kaitiaki ehara i te tangata, ka nōhia te ao wairua me te ao kikokiko, he pakimaero e pā ana ki te pūranga tuhinga. Kāore anō tētahi rangahau i whakaemi ngā kōrero a ngā iwi. Kei te ārahina tēnei rangahau e tētahi kaupapa Māori, ā, nā Smith (1999) ana mātāpono i tuhi hei tārai i tana rangahau. Ka whakaurua ko te mātauranga, ka whakamahia, ka whakamāramahia hei tāhūhū mō te rangahau nei me ana hua. Ko ngā Māori nō roto i ngā iwi anake ka pōhiritia, ka karangahia mō tēnei rangahau.