Explore as a

Share our content

Sela fa‘apogai o le ART: fa‘aaogāina o sela fa‘apogai e atinae ma fa‘aleleia atili ai tekonolosi fa‘atōfanau

DSC 0018aResized

Dr Blaise Forrester-Gauntlett in the laboratory (photo supplied).

> English

> Te reo Māori

O le ola manuia o manu o se mataupu ua fa‘atupulaia ai le fa‘apopolega i le to‘atele o tagata i Aotearoa, talu ai le fa‘apupulaina ma le fa‘amanino atili o o latou malamalamaaga i le faiga ma fa‘atinoga o loo faia i  fa‘ato‘agaomanu lea ua fa‘ateleina ai avanoa ma ua atili suesueina. Ua manaomia ni faiga taofimau ai pea le fa‘aauauina o le vaega gaosi ‘oloa susu povi; talu ai le tele o tama‘i povi po‘a o loo faaola pea ‘ae lē o manaomia; Fa‘aleleia le gaosiga fa‘atatau o povi lelei mo ‘oloa tau susu ma o manu e sui a‘i manu feusua‘i mai la latou lafumanu; Fa‘ateleina le “malolosi tutu‘a” o manu e sui a‘i mai le lafumanu tau ‘oloa gaosi susu fa‘aleatunu‘u ina ia fa‘ateleina le tau; Fa‘ateleina le tulaga i le malosiaga tau kenera (genetic gain) o le povi mo ‘oloa tau susu ma ‘oloa mai aano o povi i totonu o Niu Sila. O le fa‘aleleiga o le ‘a fa‘amoemoe i le fa‘aleleia ai o le gaosiga lelei ma fesoasoani e faia se tamaoaiga e toe fa‘aaogā pea lava pea. O le ‘a fa‘aitiitia ai tulaga o kasa ‘oona (greenhouse gas emissions), ma fa‘atupula‘ia ai le ola manuia o manu.

O Togafitiga Fesoasoani Fa‘atekonolosi Fa‘atōfanau i le taimi nei (Assisted Reproductive Technologies (ART)) e iai foi o latou mataupu tau ola manuia o manu, e iai taimi ma tau fa‘atapulaaina, ma e lē mafai ona tali fa‘afetaui atu i le manaoga e fa‘aaogā ai a matou fanua-tausi povi fa‘avaitaimi e gaosi ai ‘oloa tau susu (seasonally-driven pasture-based dairy systems). O suesuega e fa‘aaogā ai sela fa‘apogai (stem cell) i manu o loo tausi i nofoaga faifa‘ato‘aga i Niu Sila e ofoina le avanoa e atinae ma fa‘aleleia atili ai Togafitiga Fesoasoani Fa‘atekonolosi Fa‘atōfanau (ART) povi. O le fa‘aaogāina o sela fa‘apogai e mafai ai ona matou fa‘atelevaveina le filifili i le kenera e fa‘aaogā ai feusuaiga a manu po‘a ma manu fafine e maua mai ai ni pepe afuafua lelei tele (elite embryos). O le tele o pepe afuafua e ono mafai ona faia i le tausaga atoa e fa‘aaogāina ai le ART e faia ai ni pepe afuafua o povi e matuā lelei tele mo teu fa‘a‘aisaina (cryopreservation) ma mulimuli ane ona fa‘aaogā lea i le vaitau tautotogo e fa‘atō ai povi fafine mo ‘oloa tau susu. O le tele o le maua o nei pepe povi afuafua ma malamalama lelei i le puleaina ma puipuia ni fa‘afitauli i le ola manuia o manu e fa‘atupula‘ia ai le mauaina o le ART i Niu Sila ma le Pasefika.