Ngā ngarue ohorere, nekenga pōturi rānei? Kua neke ngā horo raro moana
Dr Joshu Mountjoy on RV Ikatere. Tsunami hazard project off Kaikoura. Photo by Dave Allen
Posted: Thu, 3 Nov 2016
Ko ngā horo raro moana te pūtake o ētahi o ngā ngaru taitoko tino nui rawa i te ao. Engari, ehara ko ngā horo katoa te pūtake o ngā ngaru taitoko. Kei te āhua kē o te tere – ko te tere atu o te horo, ko te nui ake o te tūpono ka puta he ngaru taitoko.
Ko tētahi o ngā pūtake o ngā horo raro whenua e mōhiotia ana ko te tino kaha o te neke o te papa moana nā tētahi rū. Engari, e whakapono ana a Tākuta Joshu Mountjoy o Taihoro Nukurangi me Tākuta Gareth Crutchley o Te Pū Ao, he pānga anō pea o ētahi atu hātepe wā poto ki te wāhi me te āhua o te puta o ngā horo raro whenua.
Kua whiwhi i tēnei tokorua me tō rāua rōpū, kei roto ko ngā mātanga pūtaiao o Aotearoa me Tiamana, i tētahi takuhe Tahua Marsden hei whakatau mēnā ka taea e ngā pūkoro pēhanga haurehu e mau ana i raro i tētahi horo raro whenua, he whakawaiwhenua rānei i roto i te horo, te horo puke me te neke haere tonu o te horo.
Kei te whakarua e tūtata ana i te takutai o Aotearoa ko te horo Tuaheni, tētahi o ngā tauira itiiti o te ao o tētahi horo raro whenua e āta ngōki haere ana – he whai wāhitanga tino rawe hei rangahau i tētahi horo kei te papa moana.
Ka whakamahia e Tākuta Mountjoy ngā raraunga rū o ngā waka i tere ki runga ake o te horo Tuaheni, tae atu ki ngā tīpako para nō ngā karihi i wiria atu ki roto, hei kimi taunakitanga o ngā pēhanga haurehu me te whakawaiwhenua.
Ka whakamahia ngā toka me ngā para i tangohia mai i te papa moana i ngā whakamātautau taiwhanga tino hou rawa, tae atu ki ngā whakatauiratanga hei whakatau ka pēhea tā rātau urupare ki ngā huinga pēhanga haurehu me ngā nekenga rū.
Ko ngā raraunga ka puta ka whakamahia ki te whakatauira i ngā wheako whakaari e tīmataria ai ngā horo, te neke, te tino pakaru mai rānei, i raro i whakaawetanga o te pēhanga haurehu me te rū whenua. Ka āwhina ēnei mahi ki te whakatau i te tūpono mōrearea o te ngaru taitoko o aua āhuatanga.
Total Funding: $870,000 (excl. GST) over 3 years
Researchers: Dr Joshu Mountjoy, Ocean Geology, NIWA, Private Bag 14901, Kilbirnie, Wellington 6241