Ko hono fakavetevete e ngaahi fihí: ko ha vakai foʻou ki he palopalema ʻo e ʻiloʻi fakakomiunitií
Dr Jasmine Hall (photo supplied).
ʻOku tau moʻui ʻi ha māmani ʻoku fakalele ʻaki ha ngaahi fakamatala lalahi. Mei he mītia fakasōsiale naʻe fakangāueʻi ʻi he ngaahi kemipeini fili ʻa Trump, ki he ʻiloʻi ʻo e kākaá, ki he ngaahi kā ʻoku ʻikai fiemaʻu ha tokotaha fakaʻulí – ko e lahi taha ʻo ʻetau ngaahi ngāue fakaʻahó ʻoku fakafalala ia ki ha fakamatala lahi pea ko e malava ko ia ke hoko ha fehalaakí, ʻoku lahi. Ko e fakamatala lahí, ko hono natulá ʻoku tōtuʻa ka ʻi hono fakaʻaongaʻí, ʻanalaiso mo mahinoʻí, ʻoku taʻefakangatangata ʻa hono mahuʻingá mo e meʻa te ne lavá. Ko e palopalema ko ia ʻo e ʻiloʻi fakakomiunitií ko ha tefitoʻi palopalema ia ʻi he fakamatala lahí. Fakakaukau ki he fakafalala ko ia ʻa e kemipeini ʻa e Trump ki he tali lelei ʻe he ngaahi komiunitií ʻa ʻene ngaahi tuʻutuʻuni ngāué. ʻOku tau fakapapauʻi fēfē nai pe ʻoku ʻkauʼ ha tokotaha ki ha komiunitī pau pe ʻikai? ʻOku ʻikai ke faʻa faingofua hono fakaʻuhingaʻi ha ngaahi komiunitī, ʻa ia ʻokú ne ʻai ai ke faingataʻa ʻa hono ʻiloʻi fakakomiunitií. ʻOku matuʻaki mahuʻinga ʻa e fiemaʻu ko ia ki ha founga fakafiká. Ko ʻemau founga foʻoú ke kamataʻi ha ngaahi fokotuʻutuʻu ʻoku ui ko e fihí (tangles). ʻI ha faʻahinga fakamatala pē, ʻoku ʻuhinga ʻa e fekumi ki he fihí, ki hono kumi e ngaahi komiunitií. ʻIkai ngata pē ʻi he hoko ʻa e ngaahi fihí ko ha founga ki hono ʻiloʻi ʻa e komiunitií ka ko ha meʻa ko hono makehé, ʻoku nau fakahoungaʻi ʻa e femoʻuekina ʻoku hoko ʻi he ngaahi ngatangataʻanga ʻo e komiunitií. Ka neongo ia, ʻoku ʻi ai ha meʻa ʻoku muimui mai ʻi he ngaahi fihí. ʻI he lolotonga fakahoko ko ia ʻo e fakatotoló, ʻoku ʻikai ke tau ʻiloʻi ʻa e ngaahi fihi (pehē ki he ngaahi komiunitī) ʻo ha fakamatala ʻoku fokotuʻu faingofua pe vave: ko e palopalema ʻo ha feinga ke ʻilo ha fihi, ʻoku matuʻaki fakalalahi ʻene faingataʻá. ʻOku makatuʻunga ʻa e polōseki ko ʻení ʻi he fengāueʻaki fakataha mo e Semple mo e Whittle, ʻa ia ʻoku malava ai hono muimuiʻi ngofua ʻo e palopalema ki hono ʻiloʻi ʻo e fihí, ʻaki hono kumi vave mo faingofua ha faʻahinga fihi makehe, ʻa ia ʻoku fehangahangai ia mo e ngaahi fihi fakalūkufuá. Ko e taumuʻa ʻo e polōseki ko ʻení ʻoku konga ua: ʻuluakí, ke fakaloloto ʻetau mahino ki he faʻahinga makehe ko ʻeni ʻo e fihí pea ko hono uá, ke ʻiloʻi ʻa e founga ʻe malava ai ke solova ʻe heʻetau ngaahi founga ngāué ʻa e palopalema ki hono ʻiloʻi ʻo e komiunitií. Te u hoko atu foki ʻeku fakatotolo ki he fetuʻutaki fakafiká pea ki he ʻēlia Pasifikí.