Whiria te tangata: Te mārama ki te hiranga o ngā tikanga hanga kākahu
I tēnei kaupapa, ka mahi tahi a Ahorangi Tuarua Hinekura Smith (Te Rarawa, Ngā Puhi) o Pūrangakura i te taha o ngā hapori ki te tūhura i ngā tikanga tuku iho o te hanga kākahu, me te āhua o te hāpai a tēnei i ngā anamata iwi taketake papai
Published on 7 Whiringa-ā-rangi November 2024
E hia rau tau, kua kohia, kua whakarārangitia, kua whakarōpūtia hoki ngā kākahu iwi taketake tuku iho o Aotearoa, Ahitereiria me Te Moananui-a-Kiwa, e ngā tohunga ahurea o mua i whai ki te hopu i ngā kōrero o ngā ahurea 'e mate ana' me ā rātau tikanga. Engari, i ngaro i tēnei aronga te tino hiranga o ngā kākahu tuku iho – hei whakaaturanga ahurea ihiihi e whiri tahi ana i te hītori, te tuakiri, me te hapori.
I tēnei kaupapa Tahua Tīmata-Wawe a Marsden, ka rapu a Ahorangi Tuarua Smith ki te whakarite i tēnei pōhēhē mā te tūhura i ngā kōrero hou mō ngā tikanga tuku iho o te hanga kākahu hei tino hāpai i te oranga hinengaro, wairua me te ahurea. Ehara i te mea ka tirotiro noa iho ki ngā papanga i mahia ā-ringatia hei taonga rerekē, engari ka tūhura kē i te hiranga nui o ngā tikanga hanga tuku iho o te hanga kākahu mō te tuku kōrero, te tiaki i ngā tikanga me te hāpai i te hononga i waenga i ngā hapori.
Kei waenganui pū o tēnei kaupapa rangahau ko ngā wāhine kei te whakarauora i ngā tikanga tuku iho o te hanga kākahu i tēnei rā. I a rātau e hanga ana i ngā kākahu ahurea, ka whakahaumanu hoki i te kaha o te hapori, me te tuku i ngā kōrero o te reo, te ahurea me te tuakiri.
25 tau a Ahorangi Tuarua Smith e mahi raranga ana, ā, he tohunga hoki ia ki ēnei mahi. I roto i ngā wānanga, ngā awheawhe, me ngā uiui, ka puta i tēnei rangahau ngā mōhio hou hei whakamōhio i ngā kaupapahere mātauranga, rangahau, me te oranga kia momoho ai ngā hapori iwi taketake i Aotearoa, Ahitereiria, me Te Moananui-a-Kiwa mā ā rātau ake tikanga.
Ahorangi Hinekura Smith (photo supplied)